8مهرماه روز بزرگداشت مولوی

مولانا

جلال الدین محمد بن شیخ بهاءالدین محمد معروف به مولوی شاعر عارف و فیلسوف بزرگ یکی از بزرگ ترین مفاخر ادبی ما به شمار می رود.

او در ششم ربیع الاول سال ۶۰۴ هجری چشم به دنیا گشود. در شش سالگی پدر مولانا، شیخ فریدالدین عطار نیشابوری را ملاقات کرد و شیخ به دیدن فرزند خردسال او شادمان شد و گفت: «این فرزند را گرامی دار که زود باشد که از نفس گرم خود آتش به سوختگان عالم زند» و یک نسخه از کتاب اسرارنامه خود را به او داد. پس از مدتی که جلال الدین به دریافت کمالات و علوم عصر خود نائل آمد، به موجب وصیت والدش بر مسند افاده قدم گذاشت و لوای نشر علوم و درس فنون برافراشت؛ به طوری که نوشته اند چهارصد نفر در حوزه درس مولانا جلال الدین حاضر می شدند و از محضرش مستفید و مستفیض می گشتند؛ ولی مولانا به علت اینکه فضائل صوری و ظاهری را مطلوب طبع خود نیافت، حوزه تدریس را ترک گفت و به خدمت مشایخ و جمع کثیر علمای متفرق پرداخت و عاقبت شیخ اجل شمس تبریزی را در ۳۸ سالگی یافت و آن چنان مستغرق بحر فضیلت این پیر روشن دل گردید که یک پارچه شور و هیجان شد.

… و سرانجام این کوره گدازان شور و عشق و این زبان گویای اسرار فیه ما فیه و این گردنده تیزبال آسمان های خیال و این پیر روشن ضمیر و ستاره فروزان عالم اثیر در سنه ۶۷۲ هجری قمری چشم از جهان فرو بست.[۷]

آثار مولانا

بدیع الزمان فروزانفر در معرفی آثار مولانا می گوید:

آثار کتبی مولانا را به دو قسمت (منظوم و منثور) تقسیم توان کرد، اما آثار منظوم عبارتست از:

غزلیات

این بخش از آثار مولانا معروف به کلیات یا دیوان شمس است. چه مولانا در پایان و مقطع بیشتر آنها (یعنی به جز غزل هایی که به نام صلاح الدین زرکوب و حسام الدین چلبی ساخته و مجموعاً صد غزل بیش نیست یا آنچه تنها لفظ خاموش یا خمش کن و مرادفات آن به ندرت در مقطع ذکر شده) به جای ذکر نام یا تخلص خود و برخلاف معمول شعرا به نام شمس تبریزی تخلص می کند، چنان که هرگاه کسی از روابط مولانا و شمس مطلع نباشد گمان می کند که شمس یکی از غزل سرایان فارسی بوده و این ابیات نغز نظم کرده اوست، در صورتی که هیچ کس او را به سمت شاعری نمی شناسد. عده ابیات دیوان را متقدمان به ۳۰۰۰۰ رسانیده اند و نسخه خطی محتوی ۵۰۰۰ تا ۴۰۰۰۰ و دیوان چاپی بالغ بر ۵۰۰۰۰ بیت می باشد و به طوری که گفته آمد دیوان مزبور مشتمل است بر غزلیاتی که مولانا به نام یاران خود شمس الدین و صلاح الدین و حسام الدین چلبی به رشته نظم کشید. با این تفاوت که سهم شمس به حسب ذکر از آن دو افزون تر و بهره چلبی از همه کمتر است چه او به اثر و یادگاری نفیس تر و گران بها تر اختصاص یافته و آن مثنوی است.

جلال الدین مولوی در ۳۷ سالگی توفیق زیارت حضرت شمس نصیبش می شود. مولوی حال خود را پس از زیارت حضرت شمس چنین وصف می‌کند:

زاهد بودم ترانه گویم کردی

سرحلقه بزم و باده جویم کردی

سجاده نشین با وقاری بودم

بازیچهٔ کودکان کویم کردی